Ο Άγιος Ρόκκος, ένας από τους σημαντικότερους αγίους της Καθολικής Εκκλησίας γεννήθηκε στο Montpellier το 1295 και πέθανε στις 16 Αυγούστου 1327. Άλλοι ιστορικοί τοποθετούν τη ζωή του μεταξύ του 1348 και τη 15η/16η Αυγούστου 1376/79). Γεγονός είναι, πάντως, πως ο Άγιος Ρόκκος έχει αναδειχθεί ως ένας από τους πιο δημοφιλείς Αγίους και Ομολογητές της Καθολικής Εκκλησίας, καθώς θεωρείται προστάτης όσων έχουν πληγεί από την πανώλη, αλλά επίσης των αγάμων ανδρών, των σκυλιών και εκείνων που έχουν αδίκως κατηγορηθεί και συκοφαντηθεί.
Γόνος ευγενούς οικογενείας, επιδόθηκε από πολλή μικρή ηλικία σε έργα φιλανθρωπίας. Λέγεται πως έφερε ως γενετήσιο σημάδι, έναν κόκκινο σταυρό στο στήθος. Κατά τη διάρκεια ενός προσκυνήματος στη Ρώμη, μία εποχή που η πόλη μαστίζονταν από την επιδημία της πανώλης και χωρίς να υπολογίζει τους κινδύνους, αφιερώθηκε στη νοσηλεία δεκάδων ασθενών και ετοιμοθάνατων στα νοσοκομεία του Rimini, της Novena, της Cesena και αλλού, ενώ οι βιογράφοι του αναφέρουν πως πολλές ιάσεις ασθενών αποδόθηκαν στις προσευχές του για θεία παρέμβαση. Την περίοδο που βρίσκονταν στην Piacenza αρρώστησε και ο ίδιος και αποβλήθηκε από την πόλη. Έζησε απομονωμένος σε ένα δάσος, όπου, σύμφωνα με την παράδοση ο σκύλος ενός άρχοντα, του Gothard Palastrelli, του κουβαλούσε ψωμί κι έγλυφε τις πληγές του, επουλώνοντάς τες.
Το γεγονός αυτό τον προίκισε με μία μεγάλη δημοτικότητα και ο κόσμος συνέρρεε στο πέρασμά του, ζητώντας την ευλογία ή τη μεσιτεία του. Επιστρέφοντας στη γενέτειρά του, φοβούμενος τις εκδηλώσεις του κόσμου, δε θέλησε να αποκαλύψει την ταυτότητά του και ο θείος του, ο οποίος είχε αναλάβει την εξουσία, τον φυλάκισε φοβούμενος ότι ήταν κατάσκοπος κάποιας γειτονικής πόλης. Ο Ρόκκος έμεινε πέντε χρόνια στη φυλακή, αρνούμενος να αποκαλυφθεί, με το φόβο της λαϊκής λατρείας και αναγνώρισης. Τελικά, πέθανε στη φυλακή στις 16 Αυγούστου 1327 και όταν κάποιοι ανέλαβαν να θάψουν το σώμα του, τον αναγνώρισαν από το σημάδι του σταυρού που είχε στο στήθος του. Άλλοι βιογράφοι του ισχυρίζονται πως προσβλήθηκε και ο ίδιος από την αρρώστια και πέθανε το 1327 στην Augleria της Λομβαρδίας.
Η μεγάλη επιδημία της πανώλης που αποδεκάτισε την Ευρώπη μεταξύ του 1347 – 1349 επανέφερε στη λαϊκή ανάμνηση τον Ρόκκο και όλο και περισσότερο οι πιστοί τον επικαλούνταν για γιατρειά και σωτηρία. Η Εκκλησία αναγνωρίζοντας τα θαύματά του τον κατέταξε στους Αγίους της και πολύ σύντομα σπουδαία ιδρύματα, Ναοί και νοσοκομεία ανεγέρθηκαν, αφιερωμένα στη μνήμη του.
Η παράδοση, αναφέρει, πως όταν η πανώλη απείλησε τη Σύνοδο της Κωνστάντιας το 1414, οργανώθηκαν Λιτανείες, επικαλούμενες την προστασία του Αγίου Ρόκκου. Η δημοφιλία του γιγαντώθηκε το 1477-1479 κατά τη διάρκεια της θανατηφόρας πανώλης που αποδεκάτισε τη βόρειο Ιταλία. Είναι άλλωστε η εποχή όπου η λατρεία του Αγίου Ρόκκου περνάει σταδιακά στη Βενετία και στις κτήσεις της. Το 1485 τα λείψανα του μεταφέρθηκαν με επισημότητα στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου και το 1508 οι Βενετοί έκτισαν έναν περικαλλή ναό για να φιλοξενήσουν το σκήνωμά του. Στο χώρο αυτό κτίστηκε το 1517 το κτίριο της ομώνυμης αδελφότητας, που φημίστηκε όλους τους επόμενους αιώνες για το πλούσιο φιλανθρωπικό της έργο.
Στην Κέρκυρα, η κεντρική πλατεία της νέας πόλης είναι γνωστή από πολύ παλαιά ως πλατεία Σαρόκο. Το Σαρόκο (σημερινή πλατεία Γεωργίου Θεοτόκη (1844-1916) προς τιμήν του κερκυραϊκής καταγωγής 4 φορές πρωθυπουργού της χώρας), είναι η βασική αφετηρία για τα προάστια και την ύπαιθρο του νησιού. Παλαιότερα υπήρξε κεντρική λαϊκή αγορά και κεντρικός σταθμός υπεραστικών λεωφορείων.
Η πρώτη έμμεση αναφορά του τοπωνυμίου «Σαρόκο» εντοπίζεται το Φεβρουάριο του 1534 και προφανώς την ονομασία έλκει από την ύπαρξη ενός ομώνυμου ναού αφιερωμένου στον Σαν Ρόκκο. Εν τω μεταξύ μεσολαβεί η μεγάλη πολιορκία του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537 και η ολοκληρωτική καταστροφή της κερκυραϊκής υπαίθρου. Λίγα όμως χρόνια μετά και συγκεκριμένα το 1553 έχουμε την πρώτη αναφορά για τον ίδιο το νέο ναό του Αγίου Ρόκκου. Υπολογίζουμε πως ο Ναός βρίσκονταν εκεί όπου σήμερα είναι η είσοδος του παλαιού Ψυχιατρείου, που φιλοξενεί σήμερα το Τμήμα ήχου και εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Πλούσια επίσης σε πληροφορίες για το Ναό είναι και η Βούλα που εξέδωσε ο Πάπας Ιούλιος ο Γ’ το 1554, απευθυνόμενος στον Αρχιεπίσκοπο Giacomo Cocco (1528-1560). Σε αυτήν αναγνώριζε κτητορικά δικαιώματα, (beneficium ecclesiasticum), στο Βενετό Προνοητή της στεριάς Andrea Duodo και στους απογόνους του, καθώς στον χώρο όπου βρίσκονταν ο ναός, ο οποίος τότε ανήκε στους ερημίτες μοναχούς του Αγίου Αυγουστίνου (το μοναχικό Τάγμα που έδρευε από τις αρχές του 14ου αιώνα στον ιστορικό Ναό της Annunziata), η οικογένεια Duodo είχε κτίσει παλαιότερα ναό αφιερωμένο στον Άγιο Ρόκκο, ο οποίος όμως είχε καταστραφεί. O νέος ναός εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1575 στη χαλκογραφία των G. Braun – F. Hogenberg, ενώ το 1630 ο Στέφανος Μάστρακας τον περιγράφει στο έργο του για την ιστορία της νήσου Κερκύρας.
Ο ναός στον οποίον ιερουργούσαν Φραγκισκανοί Μοναχοί, κατεδαφίστηκε στα μέσα του 17ου αι. και τόσο η εικόνα με το ιερό βήμα, όσο και η ομώνυμη αδελφότητα μεταφέρθηκαν στο ναό του Αγίου Φραγκίσκου. Πρόκειται για το μόνο ξύλινο αλτάριο, και φριχτά συντηρημένο, όταν όλα τα υπόλοιπα είναι περίτεχνα μαρμάρινα δημιουργήματα. Εκεί, στο εσωτερικό του ναού του Αγ. Φραγκίσκου υπήρχε και ο κοινός τάφος των μελών των αδελφοτήτων των Αγίου Ρόκκου και Χριστοφόρου. Η εικόνα του Αγίου Ρόκκου, έργο άγνωστου ζωγράφου χρονολογείται στα τέλη του 16ου αι. και ιστορεί το θάνατο του Αγίου που εμφανίζεται στην αγκαλιά ενός αγγέλου, ενώ μικρότεροι άγγελοι πετούν πάνω του. Ένας από αυτούς κρατά μία επιγραφή που γράφει στα λατινικά πως «Όποιος τον επικαλεστεί (τον Άγιο), από καμιά πληγή πανώλης δε θα προσβληθεί». Την εικόνα παρουσιάζουμε στη σημερινή μας «ιστορία».
Στη θέση όπου βρίσκονταν ο ναός του Αγίου Ρόκκου κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1716-1753, για την ενίσχυση των εξωτερικών οχυρώσεων της πόλης, ένα οχυρό, όπου έλαβε το όνομά του από τον ομώνυμο Ναό. Μαζί με τα οχυρά του Αβράμη και του Σωτήρος και τα δύο φρούρια του νησιού, προστάτεψαν την πόλη από την τουρκική πολιορκία και την οθωμανική επέκταση. Τα χρόνια της αγγλικής επικυριαρχίας (1815-1864) το οχυρό εγκαταλείφθηκε και καταστράφηκε τελικά με την επαχθή συνθήκη Ενώσεως των Επτανήσων με το Βασίλειο της Ελλάδος το 1864. Στην ορθόδοξη εκκλησία και κυρίως στην ανατολική εικονογραφία, ο Άγιος Ρόκκος ταυτίζεται με τον Άγιο Χαράλαμπο.
Σ.Γ.
